Opini

Tiyang Jawi Ilang Aksara Jawanipun

Salah satunggaling ciri bangsa ingkang ageng inggih menika majengipun  kasusastraan basa wonten daerah menika. Jawa inggih menika kagolong papan ingkang kathah sanget kasusastraanipun. Salah satunggaling kasusastraan wonten ing Jawi inggih menika nyerat aksara Jawa. Wonten ing jaman rumiyin pujangga-pujangga Jawi menika kathahipun anggenipun nyerat karya sastra ngginakaken aksara Jawa. Perkawis kados mekaten nggambaraken menawi peradhaban wonten ing Jawa menika sampun ngginggil babagan sastra. Ampun Ngaku panjenengan menika tiyang Jawi menawi boten kenal kaliyan aksara Jawa. Wonten ing jaman sakmenika kathah tiyang ingkang ngakunipun tiyang Jawi, tresna kaliyan budaya Jawa seneng karya sastra Jawa ananging mboten mangertos aksara Jawa.

Sakderengipun nglajengaken andharan menika, langkung rumiyin badhe sakedhik dipunandharaken babagan aksara Jawa. Aksara Jawa menika kadadosan saking kalihdasa aksara. Urut-urutanipun aksara Jawa dipunsebat Dentawyanjana. Saben satunggal aksara Jawa menika ngandut teges ingkang benten-benten. Ha na ca ra ka inggih menika tegesipun ana utusan, da ta sa wa la tegesipun padha suwala, pa dha ja ya nya tegesipun padha digdhayane lan ma ga ba ta nga tegesipun padha dadi bathang. Nyerat aksara Jawa menika saking kiwa manengen, papanipun wonten ing sangandhaping garis, menawi dlancangipun wonten garisipun.

Aksara Jawa menika saged dipuntingali wonten ing naskah-naskah kuno. Gaya panyeratan aksara Jawa saben-saben naskah menika benten-benten tergantung kaliyan panganggitipun. Rikala jaman semanten aksara jawa dipun ginakaken tiyang Jawi menika wonten ing padintenan. Ananging bibaripun pemerintah Jepang menika, boten marengake ngginakaken aksara Jawa. Akasara Jawa menika dipungantos kaliyan akasara latin. Larangan menika lajeng damel aksara Jawa sansaya ical. Aksara Jawa sakmenika badhe ical amargi kirangipun perhatian tiyangipun piyambak. Ngenes.. wonten ing ati, menawi aksara Jawa ambruk wonten ing asalipun piyambak.

Aksara Jawi menika sampun kagolong dumados bagian gesangipun tiyang jawi. Aksara jawa ugi sampun dumados budaya wonten ing Jawi. Ananging sansaya dangu menika aksara Jawa sansaya dipun tilaraken lan dipun laliaken. Kirang gregetipun tiyang enem menika nyaris mboten wonten, namung wonten sakglintir tiyang enem ingkang remen lan purun gladhen aksara Jawa. Sanajan Baasa Jawa  sampun dumados muatan lokal wajib kangge SD, SMP lan SMA ananging boten saged nyegah icalipun aksara Jawa wonten ing masyarakat. Menawi cara nglestantunaken aksara Jawa menika namung netepake Basa Jawa minangka mata pelajaran wajib, cara mekaten dipunraos kirang efektif. Menawi tanpa ngangge media ingkang dukung, narik minat masyrakat kangge gladhen aksara Jawa menika radi angel.

Kula menika nate ngetes kanca-kancanipun kula ingkang asli tiyang Jawi kangge nyerat aksara Jawi. Lajeng kanca-kanca kula serempak matur boten saged. Miris sanget menawi ningali langsung kedadean kados mekaten. Rikala semanten wonten ing SD nggih sampun diajarke ananging sakmenika sampun kesupe. Tasih boten patiya kaget menawi tiyang awam ingkang mboten mangertos ananging menawi mahasiswa jurusan sastra utawi pendidikan bahasa jawa ingkang boten saged menika rasanipun langkung miris. Icalipun aksara Jawa menika saged dipunsebabake pemikiranipun tiyang enem, menawi gladhen nulis Jawa menika boten gadhah orientasi masa depan dibandingaken kaliyan gladhen sanesipun. Sasanesipun tiyang enem, tiyang sepuh ugi kathah  ingkang boten saged basa Jawa menapa malih nyerat aksara Jawa. Saengga tiyang sepuh menika ugi jarang paring piwulang lare-larenipun ingkang taksih alit gladhen nyerat aksara Jawa. Menawi tiyang Jawi menika boten gladhen nglestantunaken aksara Jawi menika wiwit samenika, sansaya dangu aksara menika punah lan namung dados bahan kajian penelitian naskah-naskah kuno.

Miturut berita wonten ing radar jogja 3 September 2012, kritikan kangge Pemkot Jogja babagan gantosipun papan  nama ingkang kangge tanda dalan malioboro. Papan menika rikala semanten nginaken aksara Jawa dipungantos kaliyan tulisan latin biyasa. Menawi aksara Jawa wonten ing papan menika dipungantos saged ngilangake unsur estetika lan jati diri papan menika. Nah,, menawi akasar Jawa ical wonten ing papanipun piyampak inggih menika jawi, sami mawon jawi menika kelangan jati dirinipun. Justru tiyang asing utawi luar negeri ingkang gadhah perhatian kusus lan minat ingkang kathah kangge gladhen aksara Jawa. Kedadean kados mekaten kabukteaken nalika wonten ing Belanda lan Inggris dipunbikak kelas kusus kangge gladen budaya Jawa kanthi kathahipun ingkang minat.

Cara-cara ingkang saged dipun ginakaken kangge nyegah ilangipun akasara Jawi inggih menika (1) damel media pembelajaran ingkang menarik supados siswa menika saged tertarik kaliyan aksara Jawi. (2) dipunbetahaken minimal setunggal minggu sepisan siswa-siswa menika bener-bener nyerat aksara Jawi. (3) pembelajaran tiyang sepuhipun dhateng  larenipun ingkang tasih alit supados tepang kaliyan aksara Jawi. (4) damel media pengenalan ingkang komunikatif, kreatif lan menarik kangge pembelajaran aksara jawi wonten ing masyarakat umum. Ampun ngantos aksara Jawa menika dipunklaim kaliyan negara sanesipun.

Dening: Leni Tri Yulianingsih

Sumber: http://jagadingwacanajawa.blogspot.com/2012/11/tiyang-jawi-ilang-aksara-jawinipun.html