Pamilihane Tembung
Katrangan:
Tembung bisa diudhal manut wandane lan kudu adhedhasar tembung linggane (menawa tembung andhahan).
Tuladha: - dolan : do-lan
- dolanan : do-la-nan
- maju : ma-ju
- kemajon : ke-ma-ju-an
Jinise tembung Jawa ana 2 :
1. Tembung Lingga, yaiku tembung sing durung owah saka asale.
Tuladha :
a. 1 wanda : lap, ban, sing, gas, tang, lsp
b. 2 wanda : maca, guru, durung, mengko, siji, lsp
c. 3 wanda : gamelan, semana, segara, lsp
2. Tembung Andhahan, yaiku tembung sing wis owah saka asale.
Tuladha : tulisane, piwulang, mlayu, numpak, balekna, omahe, makani, nyaponi, ngresiki, golekna, lsp
Tembung andhahan :
- tembung lingga oleh ater-ater (awalan)
- tembung lingga oleh panambang (akhiran)
- tembung lingga oleh seselan (sisipan)
- tembung rangkep (kata ulang)
- tembung camboran (kata majemuk)
a. Ater-ater
1. ater-ater : a (ma)
a + kudhung = akudhung
a + tulis = anulis
a + karya = akarya (makarya)
2. ater-ater : ka
ka + gawa = kagawa
ka + tuku = katuku
ka + tabrak = katabrak
3. ater-ater dak, ko, di
dak + suwek = daksuwek
ko + suwek = daksuwek
di + suwek = disuwek
4. ater-ater: n, nya, ng, m
n + tandur = nandur
ny + sapi = nyapu
ng + ombe = ngombe
m + pundhut = mundhut
5. ater-ater: sa, pa, pi, pra, pari, tar
sa + wengi = sawengi
pa + mudha = pamudha
pi + tutur = pitutur
pari + wara = pariwara
tar + kadhang = tarkadhang
6. ater-ater: kuma, kami, kapi
kuma + lancang = kumalancang
kami + gila (n) = kamigilan
kapi + tuna (n) = kapitunan
b. Panambang
1. panambang : ku, mu, e
buku + ku = bukuku
tas + mu = tasmu
sepatu + e = sepatune
2. panambang: an
pangan + an = panganan
lali + an = lalainan
gawa + an = gawan
3. panambang: i
suwek + i = suweki
ombe + i = ombeni
tali + i = taleni
tuku + i = tukoni
4. panambang: a, na, ana, en
jupuk + a = jupuka
jupuk + na = jupukna
jupuk + ana = jupukana
jupuk + en = jupuken
5. panambang: ake
tulis + ake = tulisake
tuku + ake = tukokake
kanggo + ake = kanggokake
6. panambang: ne, ing
laku + ne = lakune
jero + ing = jeroning = jerone
bapak + ne = bapake = bapakne
c. Seselan
1. seselan: in
sigar + in = sinigar
tugel + in = tinugel
adhug + in = ingadhug
2. seselan: um
teka + um = tumeka
tindak + um = tumindak
sebar + um = sumebar
3. seselan: l, r
siwer + l = sliwer
kelip + r = krelip
d. Tembung Rangkep
1. tembung rangkep dwilingga
1.1 tembung dwilingga padha swara:
mlaku-mlaku, bapak-bapak, kanca-kanca, abang-abang, bocah-bocah
1.2 tembung dwilingga salin swara:
bola-bali, riwa-riwi, thingak-thinguk, gonta-ganti, mloya-mlayu
1.3 tembung dwilingga semu:
ondhe-ondhe, undur-undur, andheng-andheng
2. tembung rangkep dwipurwa
laku = lelaku
mala = memala
tuku = tetuku
guyu = geguyu
3. tembung rangkep dwiwasana
busik = besisik
bunyik = benyinyik
nyuwek = nyuwewek
Komentar
Posting Komentar